(自用复习题)常微分方程06
题目来源
常微分方程(第四版) (王高雄,周之铭,朱思铭,王寿松) 高等教育出版社
书中习题2.3
两题连着
9.
M ( x , y ) d x + N ( x , y ) d y = 0 M(x,y)\mathrm{d}x+N(x,y)\mathrm{d}y=0 M(x,y)dx+N(x,y)dy=0
设 μ ( x , y ) \mu(x,y) μ(x,y) 是此方程的积分因子,从而可求得 U ( x , y ) U(x,y) U(x,y) 使得 d U = μ ( M d x + N d y ) \mathrm{d}U=\mu(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y) dU=μ(Mdx+Ndy)
试证 μ ~ ( x , y ) \tilde{\mu}(x,y) μ~(x,y) 也是该方程的积分因子的充要条件是 μ ~ ( x , y ) = μ φ ( U ) \tilde{\mu}(x,y)=\mu\varphi(U) μ~(x,y)=μφ(U) ,其中 φ ( t ) \varphi(t) φ(t) 是 t t t 的可微函数
充分性
由 d U = μ ( M d x + N d y ) \mathrm{d}U=\mu(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y) dU=μ(Mdx+Ndy) 和 μ ~ ( x , y ) = μ φ ( U ) \tilde{\mu}(x,y)=\mu\varphi(U) μ~(x,y)=μφ(U)
∂ ( μ ~ M ) ∂ y − ∂ ( μ ~ N ) ∂ x = μ ~ ( ∂ M ∂ y − ∂ N ∂ x ) + ( M ∂ μ ~ ∂ y − N ∂ μ ~ ∂ x ) = μ φ ( U ) ( ∂ M ∂ y − ∂ N ∂ x ) + M ( ∂ μ ∂ y φ ( U ) + μ 2 φ ′ ( U ) N ) − N ( ∂ μ ∂ x φ ( U ) + μ 2 φ ′ ( U ) M ) = φ ( U ) [ ∂ ( μ M ) ∂ y − ∂ ( μ N ) ∂ x ] + μ 2 φ ′ ( U ) ( M N − N M ) \begin{align*} &\frac{\partial(\tilde{\mu}M)}{\partial y}- \frac{\partial(\tilde{\mu}N)}{\partial x}\\ &=\tilde{\mu}\left(\frac{\partial M}{\partial y}- \frac{\partial N}{\partial x}\right)+ \left(M\frac{\partial\tilde{\mu}}{\partial y}- N\frac{\partial\tilde{\mu}}{\partial x}\right)\\ &=\mu\varphi(U)\left(\frac{\partial M}{\partial y}- \frac{\partial N}{\partial x}\right)+ M\left(\frac{\partial\mu}{\partial y}\varphi(U)+ \mu^2\varphi'(U)N\right)- N\left(\frac{\partial\mu}{\partial x}\varphi(U)+ \mu^2\varphi'(U)M\right)\\ &=\varphi(U)\left[\frac{\partial(\mu M)}{\partial y}- \frac{\partial(\mu N)}{\partial x}\right]+ \mu^2\varphi'(U)(MN-NM) \end{align*} ∂y∂(μ~M)−∂x∂(μ~N)=μ~(∂y∂M−∂x∂N)+(M∂y∂μ~−N∂x∂μ~)=μφ(U)(∂y∂M−∂x∂N)+M(∂y∂μφ(U)+μ2φ′(U)N)−N(∂x∂μφ(U)+μ2φ′(U)M)=φ(U)[∂y∂(μM)−∂x∂(μN)]+μ2φ′(U)(MN−NM)
因为 μ \mu μ 是方程的积分因子,所以 ∂ ( μ M ) ∂ y = ∂ ( μ N ) ∂ x \frac{\partial(\mu M)}{\partial y}= \frac{\partial(\mu N)}{\partial x} ∂y∂(μM)=∂x∂(μN) ,代入上式得
∂ ( μ ~ M ) ∂ y ≡ ∂ ( μ ~ N ) ∂ x \frac{\partial(\tilde{\mu}M)}{\partial y}\equiv \frac{\partial(\tilde{\mu}N)}{\partial x} ∂y∂(μ~M)≡∂x∂(μ~N)
所以 μ ~ \tilde{\mu} μ~ 也是方程的积分因子
必要性
因为 μ , μ ~ \mu,\tilde{\mu} μ,μ~ 是方程的积分因子,所以
μ ( M d x + N d y ) = d U , μ ~ ( M d x + N d y ) = d V \mu(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y)=\mathrm{d}U, \tilde{\mu}(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y)=\mathrm{d}V μ(Mdx+Ndy)=dU,μ~(Mdx+Ndy)=dV
函数 U , V U,V U,V 的雅可比行列式如下
∣ ∂ U ∂ x ∂ U ∂ y ∂ V ∂ x ∂ V ∂ y ∣ = ∣ μ M μ N μ ~ M μ ~ M ∣ ≡ 0 \left|\begin{matrix} \frac{\partial U}{\partial x}&\frac{\partial U}{\partial y}\\ \frac{\partial V}{\partial x}&\frac{\partial V}{\partial y} \end{matrix}\right|= \left|\begin{matrix} \mu M&\mu N\\ \tilde{\mu}M&\tilde{\mu}M\\ \end{matrix}\right|\equiv0 ∂x∂U∂x∂V∂y∂U∂y∂V = μMμ~MμNμ~M ≡0
因此 U , V U,V U,V 彼此相关,即存在函数 ϕ \phi ϕ 使得 V = ϕ ( U ) V=\phi(U) V=ϕ(U) ,于是
μ ~ ( M d x + N d y ) = d V = d ϕ ( U ) = ϕ ′ ( U ) d U = ϕ ′ ( U ) μ ( M d x + N d y ) \tilde{\mu}(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y)=\mathrm{d}V=\mathrm{d}\phi(U)= \phi'(U)\mathrm{d}U=\phi'(U)\mu(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y) μ~(Mdx+Ndy)=dV=dϕ(U)=ϕ′(U)dU=ϕ′(U)μ(Mdx+Ndy)
即 μ ~ = ϕ ′ ( U ) μ \tilde{\mu}=\phi'(U)\mu μ~=ϕ′(U)μ ,记 φ = ϕ ′ \varphi=\phi' φ=ϕ′ ,则 μ ~ = μ φ ( U ) \tilde{\mu}=\mu\varphi(U) μ~=μφ(U)
10.
设 μ 1 ( x , y ) , μ 2 ( x , y ) \mu_1(x,y),\mu_2(x,y) μ1(x,y),μ2(x,y) 是方程 M ( x , y ) d x + N ( x , y ) d y = 0 M(x,y)\mathrm{d}x+N(x,y)\mathrm{d}y=0 M(x,y)dx+N(x,y)dy=0 的两个积分因子,且 μ 1 μ 2 ≢ 常数 \frac{\mu_1}{\mu_2}\not\equiv常数 μ2μ1≡常数 ,求证 μ 1 μ 2 = c \frac{\mu_1}{\mu_2}=c μ2μ1=c ( c c c 为任意常数)是此方程的通解
证
由积分因子定义 μ 2 ( M d x + N d y ) = d U = 0 \mu_2(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y)=\mathrm{d}U=0 μ2(Mdx+Ndy)=dU=0 ,得 U ( x , y ) = c U(x,y)=c U(x,y)=c ( c c c 为任意常数)
由上一题结论知,有 μ 1 = μ 2 φ ( U ) \mu_1=\mu_2\varphi(U) μ1=μ2φ(U) ,所以 μ 1 μ 2 = φ ( U ) \frac{\mu_1}{\mu_2}=\varphi(U) μ2μ1=φ(U)
令 φ ( U ) = c \varphi(U)=c φ(U)=c (任意常数)有
0 ≡ d φ ( U ) ≡ φ ′ ( U ) d U ≡ φ ′ ( U ) μ 2 ( M d x + N d y ) 0\equiv\mathrm{d}\varphi(U)\equiv\varphi'(U)\mathrm{d}U\equiv \varphi'(U)\mu_2(M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y) 0≡dφ(U)≡φ′(U)dU≡φ′(U)μ2(Mdx+Ndy)
因为 μ 1 μ 2 ≢ 常数 \frac{\mu_1}{\mu_2}\not\equiv常数 μ2μ1≡常数 ,所以 φ ′ ( U ) ≢ 0 \varphi'(U)\not\equiv0 φ′(U)≡0 ,且 μ 2 ≢ 0 \mu_2\not\equiv0 μ2≡0
所以 M d x + N d y = 0 M\mathrm{d}x+N\mathrm{d}y=0 Mdx+Ndy=0
即 φ ( U ) = c \varphi(U)=c φ(U)=c 是此方程的解